Czym są zawroty głowy?

Zawroty głowy są objawem subiektywnym (zaobserwowane lub odczuwalne przez samego pacjenta) opisywanym jako iluzja ruchu otoczenia lub wrażenie wirowania własnego ciała w stosunku do otaczających przedmiotów w połączeniu lub zaburzeń równowagi. Pacjenci też często zgłaszają uczucie „kręcenia się w głowie”, uczucie niestabilności, falowania podłogi, chwiejności lub wrażenie zbaczania podczas chodzenia. Zawroty głowy są częstym objawem i zajmują drugie miejsce (po bólach głowy) według częstości zgłaszanych dolegliwości. Zawroty głowy, jako objaw układu równowagi, dotyczą ok. 20-30% populacji ogólnej i dotyczą wszystkich grup wiekowych. Dolegliwości częściej dotyczą kobiet (trzykrotnie częściej niż u mężczyzn).

 

Przyczyny zawrotów głowy

Najczęstszą przyczyną zawrotów głowy pochodzenia usznego są łagodne napadowe położeniowe zawroty głowy (ang. BPPV – benign paroxysmal positional vertigo). Zawroty te są wywołane zmianą pozycji głowy. W szczególności pojawiają się podczas doprowadzania głowy do tzw. pozycji krytycznej, a także w czasie ruchu głowy, który prowadzi do takiej pozycji. Typowymi sytuacjami wyzwalającymi BPPV są pochylanie się do przodu, patrzenie do góry i do dołu, skręty głowy, obracanie się w łóżku z boku na bok, przy zmianie pozycji leżącej na siedząco i odwrotnie. Niekiedy pacjent wybudza się z powodu zawrotów głowy.

Przyczyną choroby jest uwolnienie otolitów, czyli kryształów węglanu wapnia, z plamki łagiewki (uwolnienie z miejsca fizjologicznego, gdzie otolity są zanurzone w galaretowatej substancji) i przemieszczenie ich do kanałów półkolistych (miejsca niefizjologicznego, w którym być nie powinny).Przemieszczenie tych „kamyczków” podczas ruchów głowy wywołuje zawrót głowy, któremu towarzyszy uczucie dezorientacji i „oszołomienia”. U pacjentów mogą występować również nudności ze zlewnymi potami, uczucie strachu, rzadko wymioty. Należy podkreślić, że tego typu dolegliwości mogą wystąpić u chorych nagle, bez konkretnej przyczyny, często przy zmianie pozycji ciała w czasie snu.

Diagnostyka i leczenie

W diagnostyce łagodnych napadowych położeniowych zawrotów głowy stosowane są manewry diagnostyczne. Istotą ich jest wyzwolenie napadu zawrotów głowy i oczopląsu poprzez wprowadzenie głowy do pozycji krytycznej. Oczopląsem nazywamy mimowolne, rytmiczne ruchy gałek ocznych, których pojawienie pozwala na obiektywizację zawrotów głowy. Wyniki manewrów diagnostycznych pozwalają na określenie w którym kanale półkolistym w błędniku znajdują się otolity. Dodatni wynik manewru diagnostycznego pozwala na kwalifikację pacjenta do leczenia.

W postępowaniu terapeutycznym najistotniejszą rolę pełnią manewry uwalniające i repozycyjne. Ich celem jest przesunięcie otolitów do miejsca fizjologicznego. Manewry diagnostyczne i terapeutyczne standardowo wykonywane są na leżance oraz na półautomatycznych i mechanicznych fotelach. Fotele te to: obrotowy fotel Epley-a, fotel TRV oraz żyroskop dla leczenia BPPV. Wykonywanie manewrów na takich fotelach jest pozbawione wpływu zmian w kręgosłupie szyjnych lub w tętnicach szyjnych. Niewątpliwie pozwala to na dokładniejszą ocenę w trakcie manewrów diagnostycznych, a także na przeprowadzenie leczenia pacjentów, u których są przeciwwskazania do wykonywania manewrów na leżance.

Przeciwskazania

Przeciwwskazania do manewrów diagnostycznych i leczniczych są między innymi: otyłość, zaawansowane zmiany w kręgosłupie szyjnym powodujące ograniczenie ruchomości szyjnego odcinka kręgosłupa, stan po stabilizacji kręgosłupa szyjnego, niestabilność kręgowo-podstawną,  urazy kręgosłupa (w tym uraz typu whiplash), zespół Arnolda-Chiari’ego, zespół rozwarstwiania naczyniowego.

Farmakoterapia (leki przeciwwymiotne, leki mające działanie hamujące na OUN etc) znalazła swoje zastosowanie tylko w łagodzeniu objawów towarzyszących, tj nudności, wymioty, odwodnienie itp.W rzadkich przypadkach nieustępowania dolegliwości proponuje się metody leczenia otoneurochirurgicznego: obliteracja kanału półkolistego tylnego lub przecięcie nerwu przedsionkowego dolnego.

Zapraszamy na konsultacje otoneurologiczne do lek.med. Dana Pavlovschi